Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί υποφέρετε κάθε πρωί από αυτόν τον πρωινό πονοκέφαλο; Γιατί νοιώθετε υπνηλία κατά τη διάρκεια της μέρας; Πού οφείλεται η υψηλή σας πίεση;
Ο ύπνος είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια φυσιολογική κατάσταση που πέφτει ο οργανισμός. Ο τρόπος που κοιμόμαστε προδίδει πολλά για την συνολική κατάσταση της υγείας μας, ιδίως αν κοιμόμαστε άσχημα. Ακόμα χειρότερα, αν πέφτουμε σε άπνοια χωρίς να το γνωρίζουμε.
Τι κρύβει το ροχαλητό…
Η άπνοια ύπνου είναι μια σοβαρή, δυνητικά απειλητική για τη ζωή ασθένεια, που εμφανίζεται πολύ συχνότερα από ό, τι νομίζουμε. Αποτελεί μια διαταραχή του αναπνευστικού, που χαρακτηρίζεται από μικρής διάρκειας διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτές οι παύσεις σχεδόν πάντα συνοδεύονται από ροχαλητό – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλοι όσοι ροχαλίζουν πάσχουν από την ασθένεια. Οι συχνές διακοπές από τον βαθύ ύπνο συχνά οδηγούν σε πρωινούς πονοκεφάλους και βαριά υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η έγκαιρη διάγνωση του προβλήματος παίζει σημαντικό ρόλο, διότι η ασθένεια συνδέεται με άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως υψηλή πίεση, καρδιακά επεισόδια, εγκεφαλικά και αρρυθμίες.
Ποιοι απειλούνται από την άπνοια ύπνου;
Η άπνοια ύπνου χτυπά όλες τις ηλικίες και τα δύο φύλα, αλλά στατιστικά βρίσκεται πιο διαδεδομένη στους άνδρες. Γενικά, υπολογίζεται ότι το 4% των μεσήλικων ανδρών και το 2% των γυναικών της ίδιας ηλικιακής ομάδας αντίστοιχα πάσχουν από τη νόσο. Ωστόσο, πιο πιθανό να έχουν ή να αναπτύξουν την ασθένεια είναι άτομα που ροχαλίζουν δυνατά και παράλληλα είναι υπέρβαροι με υψηλή αρτηριακή πίεση ή έχουν κάποιο ανατομικό πρόβλημα στη μύτη ή σε άλλα σημεία της αναπνευστικής οδού. Σε μερικές οικογένειες είναι πιο συχνή, γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη γενετικού υποστρώματος.
Ποια είναι τα αίτια της άπνοιας;
Συγκεκριμένα μηχανικά και ανατομικά προβλήματα του αεραγωγού προκαλούν τις διακοπές στην αναπνοή στη διάρκεια του ύπνου. Σε μερικά άτομα, η άπνοια συμβαίνει όταν οι μυς του λάρυγγα και η γλώσσα χαλαρώνουν στη διάρκεια του ύπνου και φράσσουν μερικώς το άνοιγμα του αεραγωγού. Όταν οι μυς του μαλακού ουρανίσκου στη βάση της γλώσσας και η σταφυλή χαλαρώνουν, ο αεραγωγός φράσσεται, κάνοντας την αναπνοή κοπιώδη και θορυβώδη.
Η άπνοια μπορεί επίσης να συμβεί σε παχύσαρκα άτομα, όταν μία αυξημένη ποσότητα λιπώδους ιστού στενεύει τον αεραγωγό. Και ενώ ο αεραγωγός έχει στενέψει, το άτομο συνεχίζει τις προσπάθειες για να αναπνεύσει, αλλά ο αέρας δεν μπορεί να κυκλοφορήσει μέσα ή έξω από τη μύτη και το στόμα. ΄Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να προκαλείται βαρύ ροχαλητό και συχνές αφυπνίσεις. Η κατανάλωση αλκοόλ και υπνωτικών χαπιών αυξάνει τη συχνότητα και τη διάρκεια των επεισοδίων άπνοιας.
Τι συμβαίνει στο επεισόδιο άπνοιας;
Στη διάρκεια του επεισοδίου, το άτομο δεν μπορεί να εισπνεύσει οξυγόνο και να εκπνεύσει διοξείδιο του άνθρακα. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα να πέφτουν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα και αντίστροφα να ανεβαίνουν εκείνα του διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό το γεγονός χτυπά συναγερμό στον εγκέφαλο, ο οποίος υποχρεώνει το άτομο να ξυπνήσει για να αρχίσει ξανά να αναπνέει. Με κάθε ξύπνημα, στέλνεται ένα σήμα από τον εγκέφαλο στους μύες της αναπνευστικής οδού να ανοίξουν τον αεραγωγό. Έτσι, τότε, η αναπνοή αποκαθίσταται, συχνά συνοδευόμενη από έναν δυνατό θόρυβο. Αυτές οι συχνές αφυπνίσεις, αν και είναι απαραίτητες για να αρχίσει πάλι η αναπνοή, εμποδίζουν το άτομο από το να απολαύσει ποιοτικό ύπνο.
Ποιες είναι οι συνέπειες;
Τα άτομα που πάσχουν από την ασθένεια συχνά νοιώθουν βαριά υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας, γεγονός που πηγάζει από την έλλειψη βαθύ ύπνου. Την ίδια στιγμή αντιμετωπίζουν έλλειψη συγκέντρωσης και κατά το σύνηθες παρουσιάζουν μειωμένη απόδοση στην εργασία τους. Οι συνέπειες της νόσου ξεκινούν από απλώς ενοχλητικές και καταλήγουν να γίνουν μέχρι και απειλητικές για τη ζωή. Περιλαμβάνουν κατάθλιψη, επιθετικότητα, σεξουαλική δυσλειτουργία, μαθησιακές δυσκολίες, αλλά και δυσχέρειες στη μνήμη. Οι επιστημονικές έρευνες τείνουν να συνδέουν μεγάλο ποσοστό των ατυχημάτων στην οδήγηση με τη συγκεκριμένη πάθηση. Επιπλέον, εκτιμάται ότι μέχρι και το 50% των ατόμων με την ασθένεια υποφέρουν από υπέρταση, ενώ παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο παρουσίασης εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου. Τέλος, μερικές φορές η άπνοια ύπνου σχετίζεται με το σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου στα βρέφη.
Ποια είναι τα ύποπτα σημάδια;
Το δυνατό ροχαλητό είναι το βασικό σημάδι. Δυστυχώς, ο ίδιος ο ασθενής συνήθως όχι μόνο έχει άγνοια του προβλήματος, αλλά μπορεί και να το αμφισβητεί. Για τους περισσότερους ασθενείς, οι πρώτοι που υποψιάζονται ότι κάτι δεν πάει καλά είναι οι σύντροφοί τους, που παραπονιούνται για το ροχαλητό. Επίσης, συνεργάτες και φίλοι μπορεί να παρατηρήσουν ότι το άτομο πάσχει από έλλειψη συγκέντρωσης και βαριά υπνηλία.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της νόσου δεν είναι απλή, διότι υπάρχουν πολλά αίτια για τις διαταραχές ύπνου. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά εξειδικευμένα τεστ για να εκτιμηθεί ένα άτομο.
Πώς αντιμετωπίζεται η νόσος;
Η θεραπεία εξατομικεύεται ανάλογα με το ιστορικό κάθε ασθενούς και τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Γενικά, οι φαρμακευτικές θεραπείες δεν είναι τόσο αποτελεσματικές. Η χορήγηση οξυγόνου μπορεί να ανακουφίσει μερικούς ασθενείς, αλλά δεν εξαλείφει το πρόβλημα.
Αρκετές φορές το πιο αποτελεσματικό «όπλο» είναι η αλλαγή συμπεριφοράς του ασθενούς. Δηλαδή, η αποφυγή αλκοόλ και υπνωτικών χαπιών μαζί με διακοπή του καπνίσματος αρκούν. Ακόμη, υπέρβαρα άτομα επωφελούνται σημαντικά από την απώλεια λίγων κιλών. Επιπλέον, μερικοί ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, όπως π.χ. αποκατάσταση ρινικού διαφράγματος.
Πηγή: National Heart, Lung and Blood Institute, National Institutes of Health.
Ξέρετε ότι...
· Μέσα σε μια νύχτα, ο αριθμός των ακούσιων αναπνευστικών παύσεων (επεισόδια άπνοιας) μπορεί να είναι 20-30 την ώρα!
· Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι αρκεί να χάσει κανείς το 10% του σωματικού του βάρους για να μειωθούν δραστικά τα επεισόδια άπνοιας.
· Στις ΗΠΑ, εκτιμάται ότι πάσχουν από τη νόσο 18 εκατομμύρια άτομα!
