Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν προβλήματα με την αύξηση στο βάρος τους. Και ενώ γίνονται καμπάνιες ενημέρωσης του κοινού για την σημασία της ισορροπημένης διατροφής και της αύξησης της φυσικής δραστηριότητας τα ποσοστά ανθρώπων με υπερβαρότητα/ παχυσαρκία συνεχίζουν να ανεβαίνουν. Η αντιμετώπιση της υπερβαρότητας με τη λογική του «φάε λιγότερο και ασκήσου περισσότερο» δεν δουλεύει γιατί η παχυσαρκία είναι μια χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος.
Η αδυναμία μας να αναγνωρίσουμε την παχυσαρκία ως νόσο δυσκολεύει την αντιμετώπιση της. Ακόμα χειροτέρα υπάρχει η πεποίθηση ότι οι άνθρωποι με παχυσαρκία φταίνε που έχουν αυξημένο σωματικό βάρος. Ως εκ τούτου οι ασθενείς διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια και οι επιστήμονες υγείας να προσφέρουν θεραπεία.
Η μάχη με την ζυγαριά είναι ένας μαραθώνιος. Η απώλεια βάρους είναι το εύκολο σημείο της διαδρομής. Η θεραπεία δεν ολοκληρώνεται μόλις φτάσουμε το επιθυμητό βάρος. Συνεχίζεται για να παραμείνουμε εκεί.
Παρόλο που η αύξηση του σωματικού λίπους έχει ως βάση το θετικό ενεργειακό ισοζύγιο (τρώμε παραπάνω από ότι ξοδεύουμε), οι αίτιες που μας οδηγούν εκεί είναι πολύ πιο πολύπλοκες από ότι πιστεύαμε παλιότερα. Σχεδόν το 70% οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες.
Κι ενώ θεωρούσαμε ότι αυτές οι αλλαγές στο DNA των ανθρώπων με παχυσαρκία αφορούσαν τον μεταβολισμό και τον λιπώδη ιστό, οι νεότερες μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότερες αλλαγές αφορούν τον εγκέφαλο και σχετίζονται με την όρεξη και τον κορεσμό, το σύστημα ανταμοιβής και ηδονής και γενικά πως επεξεργάζεται ο εγκέφαλος μας την σχέση με το φαγητό.
Το υπόλοιπο 30% σχετίζεται με το περιβάλλον μας. Η καθημερινότητα μας ευνοεί την κατανάλωση επεξεργασμένων υπερθερμιδικών τροφίμων (εύκολη πρόσβαση σε γρήγορο φαγητό, ακρίβεια στα λαχανικά και φρούτα) έχει τους έντονους ρυθμούς που οδηγούν σε άγχος, κακή ποιότητας ύπνου, άστατα ωράρια γευμάτων, έλλειψη προσωπικού χρόνου και κίνησης.
Σε πολλές περιπτώσεις τρώμε χωρίς πραγματικά να πεινάμε, από συνήθεια, βαρεμάρα, άγχος ακόμα και κατάθλιψη. Το φαγητό λειτουργεί ως «επιβράβευση» για την δύσκολη ημέρα που πέρασε. Η επανάληψη δημιουργεί μια συνήθεια τόσο δυνατή που γίνεται αυτόματα χωρίς να το σκεφτούμε. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολευόμαστε να κρατήσουμε μια δίαιτα και μετά να τα παρατάμε γιατί νιώθουμε απογοήτευση. Η συνήθεια είναι ένας αυτοματισμός και η διακοπή δεν είναι εύκολη.
Υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές που βοηθούν στην απώλεια βάρους (φαρμακευτική αγωγή, βαριατρικό χειρουργείο). Αυτό δεν συνεπάγεται ότι αν πάρω αγωγή ή κάνω ένα χειρουργείο δεν χρειάζομαι ισορροπία στην διατροφή μου και κίνηση. Αν δυσκολευόμαστε να αλλάξουμε συνήθειες, εκεί χρειάζεται συμπεριφοριακή θεραπεία (coaching, γνωσιακή ψυχοθεραπεία). Η συμπεριφοριακή θεραπεία μας υποστηρίζει όχι μόνο στην επίτευξη του στόχου μας αλλά και στην διατήρηση του.
Η μάχη με την ζυγαριά είναι ένας μαραθώνιος. Η απώλεια βάρους είναι το εύκολο σημείο της διαδρομής. Η θεραπεία δεν ολοκληρώνεται μόλις φτάσουμε το επιθυμητό βάρος. Συνεχίζεται για να παραμείνουμε εκεί. Οι υποτροπές είναι και αυτές μέρος της θεραπείας. Ο μας στόχος μας είναι η καλή υγεία, σωματική και ψυχική. Το πλάνο είναι τόσο διαφορετικό όσο μοναδικός είναι ο κάθε άνθρωπος.
