Από τον Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλο
Η επιχείρηση μοιάζει με τον ανθρώπινο οργανισμό. Περνάει από διάφορα στάδια ηλικίας και υφίσταται τις ίδιες φθορές που χαρακτηρίζουν και την βιολογική πορεία του ανθρώπου στη ζωή. Με μία θεμελιώδη διαφορά: η επιχειρηματική μονάδα μπορεί, αν η ηγεσία της θέλει, να ανανεωθεί και άρα, έως ένα σημαντικό βαθμό, έχει κάθε δυνατότητα να ξεπεράσει τα προβλήματα της βιολογικής γήρανσης.
Αυτά υποστηρίζει ένας παλαίμαχος γκουρού του μάνατζμεντ, ο Τσαρλς Χάντυ, ο οποίος σήμερα ασχολείται με την οικολογία και τη γιόγκα. Ως φαίνεται δε, τις συνοπτικές αλλά διόλου αβάσιμες απόψεις του, επιβεβαιώνουν έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στις ΗΠΑ και επαληθεύουν γεγονότα και εξελίξεις που παρατηρούνται στις οικονομίες και επιχειρήσεις των αναπτυγμένων χωρών.
Σύμφωνα με την αμερικανική εμπειρία, και όχι μόνον, οι επιχειρήσεις που σήμερα στηρίζουν τις αναπτυγμένες οικονομίες είναι αυτές που έχουν καταφέρει να είναι απαραίτητες στους πελάτες τους, προσφέροντας καινοτόμες υπηρεσίες και εφαρμόζοντας προωθημένες στρατηγικές πιστότητας της πελατείας τους.
Είναι, επίσης, οι εταιρείες που καλλιεργούν τη φήμη τους από πλευράς εταιρικής ευθύνης και αυτό σε μία εποχή που κάποιες χρηματιστηριακές αλχημείες έχουν δημιουργήσει μεγάλη καχυποψία απέναντι στον οικονομικό και κοινωνικό ρόλο των επιχειρήσεων.
Αποκαλυπτικά, από την άποψη αυτή, είναι τα ετήσια αποτελέσματα της έρευνας του γνωστού και έγκυρου αμερικανικού περιοδικού BusinessWeek. Στη φετινή του ανάλυση για τις αμερικανικές επιχειρήσεις με τις καλύτερες επιδόσεις, παρατηρείται ότι απουσιάζουν εταιρείες οι οποίες πριν από μερικά χρόνια πρωτοστατούσαν στα διεθνή χρηματιστήρια και, βεβαίως, είχαν σημαντική συμμετοχή στις «φούσκες» που σχηματίστηκαν.
Υπενθυμίζουμε ότι στη διάρκεια της δεκαετίας του ’90, στις ετήσιες διαβαθμίσεις του BusinessWeek για τις 50 μεγάλες εταιρείες, που είχαν σημειώσει τις καλύτερες επιδόσεις, περιλαμβάνονταν εκείνες που εκπροσωπούσαν την εταιρική εκδοχή του απόλυτου αμερικανικού ινδάλματος. Στη λίστα κυριαρχούσαν εταιρείες, των οποίων οι μετοχές είχαν ανέβει σε αστρονομικά ύψη, όπως οι Cisco Systems, Capital One Financial, Oracle.
Νέες, δυναμικές επιχειρήσεις, τις οποίες οι επενδυτές λάτρευαν. Όμως, ακολούθησε η σκληρή πραγματικότητα της πτώσης του τομέα τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών, η αρνητική μεταστροφή του διεθνούς οικονομικού κλίματος και οι προσπάθειες των εποπτικών αρχών να σταματήσουν διάφορες πρακτικές «μαγειρέματος» των λογιστικών βιβλίων.
Έτσι, η φετινή λίστα του BusinessWeek μοιάζει σαν επεισόδιο του Survivor. Από τις 50 εταιρείες που είχαν διακριθεί πέρυσι, οι μισές δεν έχουν επιβιώσει στην λίστα, θύματα ενός περιβάλλοντος που είναι από τα δυσκολότερα που έχουν αντιμετωπίσει οι μεγάλες επιχειρήσεις εδώ και δεκαετίες.
Ολόκληροι τομείς της οικονομικής δραστηριότητας έχουν ουσιαστικά εξαφανιστεί από την φετινή ετήσια λίστα του περιοδικού. Η διαβάθμιση επικεντρώνεται σε εταιρείες που σημειώνουν αύξηση των εσόδων τους χωρίς να θυσιάζουν τα περιθώρια κέρδους και που αντέχουν στις πιέσεις της χρηματιστηριακής αγοράς.
Στα πλαίσια αυτά, από τις βεντέτες της υψηλής τεχνολογίας διασώζονται μόνον οι Dell Computers (9η θέση) και Microsoft (15η θέση), ενώ έχουν εξαφανιστεί οι εταιρείες ενέργειας. Σκάνδαλο Enron γαρ. Ωστόσο, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι στις κορυφαίες θέσεις συναντά κανείς εταιρείες του ιατροφαρμακευτικού κλάδου, ο οποίος συνδέεται στενά με την παροχή υπηρεσιών.
Οι εταιρείες αυτής της κατηγορίας καταλαμβάνουν τις επτά από τις δέκα πρώτες θέσεις, ενώ η εταιρεία με τις κορυφαίες επιδόσεις της χρονιάς είναι η φαρμακευτική Forest Laboratories Inc. Η εταιρεία Merck & Co. καταλαμβάνει την 20ή θέση και είναι η μοναδική εταιρεία που συναντάμε επί επτά χρόνια αδιαλείπτως στη λίστα του BusinessWeek.
Ας σημειωθεί, επίσης, ότι αυτό που κυρίως χαρακτηρίζει τις οικονομίες των αναπτυγμένων χωρών είναι ο αντιπληθωρισμός. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που οδηγεί σε μηδενικά επιτόκια και ασήμαντο πληθωρισμό, με αποτέλεσμα πολλές εταιρείες να τον βλέπουν με δέος. Όχι όλες, όμως. Οι αντιπληθωριστικές τάσεις της οικονομίας έχουν δυσκολέψει τις εταιρείες των ΗΠΑ να ανεβάζουν τις τιμές και έτσι πολλές επικεντρώνονται στην προσπάθεια να πείσουν τους καταναλωτές να αγοράζουν περισσότερα από τα προϊόντα τους.
Για την PepsiCo (22η θέση), αυτό μεταφράστηκε σε επέκταση της σειράς των προϊόντων της, τα οποία περιλαμβάνουν τα σνακ Frito-Lay, τους χυμούς Tropicana και τα δημητριακά Quaker, πέρα από τα αναψυκτικά Pepsi. «Κάθε καταναλωτής έχει διαφορετικές ανάγκες ανάλογα με τις ώρες της ημέρας», σχολιάζει ο γενικός διευθυντής της εταιρείας, Steven S.Reinemund. «Θέλουμε να είμαστε βέβαιοι ότι μπορούμε να καλύψουμε όλες αυτές τις ανάγκες».
Άλλες επιχειρήσεις προσπαθούν να ενσωματώνονται όσο το δυνατόν βαθύτερα στις εργασίες των πελατών τους, ώστε να γίνουν πιο απαραίτητες και να μπορούν να χρεώνουν υψηλότερες τιμές. Ορισμένες εμπορεύονται τις υπηρεσίες τους, αναλαμβάνοντας την μορφή συνεταίρου του πελάτη, που βοηθά την επιχείρησή του να διοικείται πιο αποτελεσματικά ή να γίνεται πιο παραγωγική.
Άλλες επιχειρήσεις, πάλι, καινοτομούν συνεχώς και μέσα από αυτή την στρατηγική δημιουργούν προστιθέμενες αξίες, ενίοτε χαμηλού επενδυτικού κόστους. Πρόκειται δε, κατά κανόνα, για υπηρεσίες και άϋλες αξίες που ενσωματώνονται στο προϊόν ή σε ήδη υπάρχοντα δίκτυα ιατρικών υπηρεσιών. Τα κέρδη που επιτυγχάνονται έτσι είναι διαρκέστερα από αυτά που οφείλονται αποκλειστικά στην άνοδο της οικονομίας ή, ακόμη χειρότερα, σε λογιστικούς χειρισμούς. Ορισμένες εταιρείες που είχαν επιδοθεί σε διαδοχικές συγχωνεύσεις, βαρύνονται σήμερα με μεγάλα χρέη, κακή φήμη και, βεβαίως, υποχώρηση στις αγορές στις οποίες απευθύνονται.
Το δίδαγμα από αυτά που προαναφέρθηκαν είναι ότι οι καλοί καπετάνιοι στη φουρτούνα φαίνονται· όταν όμως διαθέτουν πνεύμα καινοτομίας και δεν ανέχονται τη ρουτίνα.
