Χιλιάδες χρόνια πριν, η τυχαία ανακάλυψη ενός παιδιού γνώρισε για πρώτη φορά στην ανθρωπότητα τον χρυσό. Οι αρχαίοι πολιτισμοί δεν άργησαν να δώσουν θεϊκή υπόσταση δύναμης. Άλλωστε και ο Όμηρος στην «Ιλιάδα» και στην «Οδύσσεια», αναφέρεται στον χρυσό ως «η δόξα των αθανάτων», αναγνωρίζοντας τη μεταφυσική του υπόσταση.
Η αξία του για το ανθρώπινο είδος ήταν ανεκτίμητη πριν ακόμα αποκτήσει την ανταλλακτική ιδιότητα του χρήματος, ενώ οι Φοίνικες, οι Αιγύπτιοι, οι Ινδιάνοι και οι Κινέζοι, προκειμένου να τον αποκτήσουν χρησιμοποιούσαν αιχμάλωτους πολέμου για την εξόρυξή του.
Ο ΧΡΥΣΟΣ ΩΣ ΝΟΜΙΣΜΑ
Το 700 π.Χ. το «μέταλλο των Βασιλέων και ο Βασιλιάς των μετάλλων» γίνεται για πρώτη φορά νόμισμα από τους Λυδίους, προκειμένου να διευκολυνθούν στις εμπορικές τους συναλλαγές, ενώ το 550 π.Χ. οι αρχαίοι Έλληνες κόπτουν τα πρώτα νομίσματα. Έκτοτε, η εξόρυξη χρυσού έγινε εντατική από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι προσδοκούσαν στη χρήση του ως συναλλακτικό μέσο, συλλαμβάνοντας για πρώτη φορά την έννοια και τη χρησιμότητα του χρυσού ως χρήμα. Το κίτρινο μέταλλο σταδιακά απέκτησε την ιδιότητα του χρήματος και σ’ άλλους πολιτισμούς, οι οποίοι έκοπταν τα πρώτα χρυσά νομίσματα, θέτοντας τις βάσεις ενός προωθημένου κατεστημένου συναλλαγών.
Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΧΡΥΣΟΥ
Η νομισματική χρήση του κυριάρχησε στα μεταγενέστερα χρόνια, ιδιαίτερα στον 19ο αιώνα όπου επικράτησε ο περίφημος κανόνας χρυσού, δηλαδή η κυκλοφορία χρυσών νομισμάτων και η ελεύθερη κοπή και τήξη τους.
Ο κανόνας χρυσού πρωτοεμφανίστηκε στη Βρετανία το 1821, όπου η λίρα ορίστηκε σε ισοτιμία με τον χρυσό, ενώ το 1871 ακολούθησε η Γερμανία και η Γαλλία. Στις ΗΠΑ, το λόμπι του αργύρου ασκούσε πίεση υπέρ του διμεταλλισμού, αλλά το 1879 επικράτησε ο κανόνας χρυσού ακόμα και αν στη πράξη συνεχίστηκε ο διμεταλλισμός.
Η ανακάλυψη χρυσού στο Τράνσβααλ και στο Κλόνταϊκ του Γιούκον ευνόησε τον κανόνα χρυσού, ο οποίος υιοθετήθηκε από πλήθος χωρών τα επόμενα χρόνια. Ειδικότερα, η Ιαπωνία τον υιοθέτησε το 1892, η Αυστροουγγαρία το 1892, η Ινδία το 1893 και η Ρωσία το 1895.
Ο πατροπαράδοτος νομισματικός ρόλος του χρυσού άρχισε να φθίνει σταδιακά από τις αρχές του 20ου αιώνα, με τη συνδρομή των κεντρικών τραπεζών και την αμέριστη συγκατάθεση του John Maynard Keynes.
Ο «Λόρδος» Keynes τον απεκάλεσε «βάρβαρο απομεινάρι» και με το σύνθημα αυτό τα πλήθη των οπαδών του, «έσβησαν» την 5000ετή ιστορία του χρυσού ως συναλλακτικό μέσο και αποθετήριο αξίας «par excellence», κατατάσσοντάς τον μαζί με τα λοιπά εμπορεύματα ως commodity.
Ωστόσο, η χρησιμότητα του πολύτιμου μετάλλου δεν άργησε να φανεί. Οι βαρύτατες επιπτώσεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στις οικονομίες των χωρών και η άνοδος του πληθωρισμού, οδήγησαν στην ανάγκη της νομισματικής εξυγίανσης.
Η επάνοδος στον χρυσό κανόνα φάνταζε ως η μόνη λύση προκειμένου να επιτευχθεί η νομισματική σταθερότητα και να προχωρήσει η οικονομική ανοικοδόμηση των χωρών.
Πρώτη η Αγγλία στις 28 Απριλίου 1925 εισήγαγε πάλι επίσημα τον χρυσό κανόνα, γεγονός που επηρέασε διεθνώς την κατεύθυνση της νομισματικής μεταρρυθμίσεως.
Τα συστήματα που εφαρμόστηκαν, ο κανόνας του αποθέματος χρυσού (gold bullion standard) και ο κανόνας του συναλλάγματος χρυσού (gold exchange standard), ήταν παραλλαγές του αμιγούς χρυσού κανόνα.
Σύμφωνα με τον κανόνα του αποθέματος χρυσού η εκδοτική τράπεζα είχε την υποχρέωση να εξαργυρώνει τα τραπεζογραμμάτια που της προσκομίζονται με χρυσό σε ράβδους στην καθορισμένη ισοτιμία, ενώ βάσει συστήματος του συναλλάγματος χρυσού τα κράτη συνέδεαν τα νομίσματά τους έμμεσα με τον χρυσό μέσω του αμερικανικού δολαρίου.
BRETTON WOODS
Μετά το πέρας του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η ανθρωπότητα γνώρισε μία περίοδο πολύ μεγάλης νομισματικής αστάθειας που περιλάμβανε έκρηξη του πληθωρισμού, με φυσικό επακόλουθο τις συχνές και μεγάλες μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες.
Εν έτει 1947, στη Διάσκεψη του Bretton Woods οι χώρες της ελεύθερης οικονομίας συμφώνησαν ότι το δολάριο θα ήταν πλέον το παγκόσμιο μέσο ανταλλαγής και αποθεματικού. Έτσι, η μετατρεψιμότητα σε χρυσό διατηρούσε μόνο το αμερικάνικο δολάριο στην τιμή των 35 δολαρίων ανά ουγγιά χρυσού.
Οι υπόλοιπες χώρες καθόριζαν τις ισοτιμίες τους σε σχέση με τον χρυσό μόνο έμμεσα και όριζαν αντίστοιχα την ισοτιμία τους με το δολάριο.
Καθώς όμως οι ΗΠΑ άρχισαν να εμφανίζουν σοβαρά ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών καθιστώντας αμφίβολη τη συνέχιση μετατροπής του δολαρίου σε χρυσό, δημιουργήθηκε σχετική ανησυχία για το μέλλον του διεθνούς νομισματικού συστήματος.
Η αστάθεια που επικράτησε στη διεθνή οικονομική σκηνή ώθησε στην κατάρρευση του θεσπισμένου συστήματος του Bretton Woods το 1971, ενώ από τότε το δολάριο έχει χάσει πάνω από 90% της αξίας του.
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ
Το 1999, υπογράφεται η Συμφωνία Κεντρικής Τράπεζας Χρυσού σύμφωνα με την οποία 15 ευρωπαϊκές τράπεζες δηλώνουν ότι ο χρυσός θα παραμείνει σημαντικό στοιχείο των παγκόσμιων νομισματικών αποθεμάτων και ότι θα περιορίσουν τις πωλήσεις χρυσού στους 400 τόνους ανά έτος για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Το 2004 ανακοινώθηκε η δεύτερη Συμφωνία Κεντρικής Τράπεζας Χρυσού, η οποία ανέβασε το όριο πωλήσεων χρυσού σε 500 τόνους. Στα χρόνια που ακολούθησαν τα κράτη αύξησαν τα αποθέματά τους σε χρυσό οδηγώντας σε άνοδο την τιμή του, κάτι το οποίο είναι έκδηλο στην παρούσα κατάσταση που δημιούργησε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ, η αγορά χρυσού σημειώνει άνθηση καθώς το πολύτιμο μέταλλο διατηρεί στο ακέραιο την αξία του, αποτελώντας ένα ασφαλές επενδυτικό καταφύγιο.
