Τα τελευταία χρόνια και δεδομένων των αυξημένων επαγγελματικών απαιτήσεων, οι managers πολλές φορές πιέζονται για καλύτερη απόδοση, καλύτερους δείκτες και χαμηλότερο κόστος, την ίδια στιγμή που και οι προϊστάμενοι και οι υφιστάμενοι αυτών, βρίσκονται υπό συνθήκες διαρκούς πίεσης και στρες.
Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα το φαινόμενο «mobbing», το οποίο είναι ένα ακραίο εργασιακό καθεστώς, που μπορεί να επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα στην υγεία των εργαζομένων, με ψυχολογικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπλοκές και να οδηγήσει όχι μόνο στη δική τους εξόντωση αλλά και ολόκληρης της επιχείρησης.
Η λέξη «mobbing» προέρχεται από το αγγλοσαξονικό ρήμα «to mob» που σημαίνει επιτίθεμαι, προσβάλω ή περικυκλώνω κάποιον. Οι πρώτοι δε, που όρισαν το φαινόμενο αυτό ήταν το 1970 ο Κόνραντ Λόρενς και στη συνέχεια ο ψυχολόγος Χάινζ Λέιμαν, ο οποίος στα μέσα της δεκαετίας του ’80, έθεσε τον ορισμό του όρου «mobbing», για να περιγράψει «την ψυχολογική βία στη θέση εργασίας».
Το mobbing, στις αρχές του 21ου αιώνα έχει εξελιχθεί σε ένα εξαιρετικά σοβαρό φαινόμενο, που εκδηλώνεται με τη μορφή συστηματικής καταπίεσης είτε από προϊσταμένους, είτε από συναδέλφους, σε κάποιον άλλον εργαζόμενο, με επαναλαμβανόμενες πράξεις που έχουν στόχο να θέσουν στο περιθώριο και να καταστρέψουν την ψυχοφυσική του ακεραιότητα.
Η ψυχολογική ενόχληση στο εργασιακό περιβάλλον, έχει ως επακόλουθο την απομόνωση του εργαζομένου καθώς και την ανάπτυξη ορισμένων ψυχοσωματικών ενοχλήσεων, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν αρκετά σοβαρές ψυχοφυσικές αναπηρίες.
Βέβαια, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι δεν πρόκειται για οικογενειακό πρόβλημα ή για σεξουαλική παρενόχληση, δεν εκδηλώνεται με μία μόνο πράξη και σε προκαθορισμένα θύματα και προπαντός δεν είναι ασθένεια αλλά φαινόμενο που μπορεί να οδηγήσει σε παθολογικές καταστάσεις.
Το mobbing μπορεί να εντοπιστεί σε διάφορες μορφές. Για παράδειγμα στο Strategic mobbing ο εργαζόμενος βρίσκεται υπό συνεχή καταπίεση από τον προϊστάμενό του και υφίσταται απευθείας πράξεις απομόνωσης, το Emotional mobbing έχει να κάνει με προβληματικές, διαπροσωπικές σχέσεις ενώ το Intentional mobbing, βασίζεται εξ’ ολοκλήρου στην εκ προθέσεως καταπίεση.
Κατά τον ίδιο τρόπο, το vertical mobbing εμφανίζεται από προϊσταμένους προς τους υφισταμένους τους ενώ το horizontal mobbing εμφανίζεται μεταξύ συναδέλφων.
Σε όλες όμως οι περιπτώσεις, οι «πρωταγωνιστές» του mobbing είναι το θύμα και ο επιτιθέμενος. Το θύμα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε εργασία και σε οποιονδήποτε εργασιακό τομέα και κατά κανόνα είναι φιλόδοξο, ονειροπόλο, εύθικτο, παρανοϊκό, περήφανο, σοβαρό και έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Αντίθετα ο επιτιθέμενος τις περισσότερες φορές είναι παρορμητικός, τύραννος και ζηλιάρης.
Τα συχνότερα συμπτώματα του εν λόγω φαινομένου είναι το άγχος, η κατάθλιψη, η κατάσταση πανικού, η αϋπνία καθώς και ορισμένες ενοχλήσεις του καρδιοαγγειακού, του γαστρεντερολογικού και του δερματολογικού συστήματος, ενώ από την άλλη πλευρά, οι επιπτώσεις του mobbing μπορούν να χωριστούν σε σωματικές, οι οποίες εκδηλώνονται μέσω πονοκεφάλου, ταχυκαρδίας, κοιλιακών διαταραχών, ενοχλήσεων στην ισορροπία και αστάθειας και, σε ψυχολογικές με τη μορφή άγχους, αϋπνιών, κυκλοθυμισμού, ανορεξίας και βουλιμίας.
Και ασφαλώς, δεν θα έπρεπε να παραλείψουμε τα κοινωνικά επακόλουθα του φαινομένου, καθώς τα άτομα που έχουν δεχθεί επιθέσεις mobbing εμφανίζουν συχνά δυσκολία στην απόδοση εργασίας και μεταφέρουν το πρόβλημα στο οικογενειακό περιβάλλον και γενικότερα σε όλον τον κύκλο των διαπροσωπικών τους σχέσεων. Πολλές φορές μάλιστα οδηγούνται σε παραίτηση ή και σε πρόωρη συνταξιοδότηση.
Τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο βρίσκεται σε έξαρση στην Αμερική και εξαπλώνεται με ταχείς ρυθμούς και στην Ευρώπη, ενώ έχει αρχίσει επίσης να εντάσσεται και στο εργατικό δίκαιο, αφού από νομικής πλευράς θεωρείται εργασιακή ενόχληση.
Ως εκ τούτου, οι ειδικοί συνιστούν μεγάλη προσοχή εκ μέρους των εργαζομένων, καθώς πολλές φορές άθελά τους υποπίπτουν σε συμπεριφορές που προκαλούν τέτοιου είδους φαινόμενα, των οποίων τα αποτελέσματα είναι σε κάθε περίπτωση αρνητικά τόσο για τους ίδιους όσο και για την ίδια την επιχείρηση.
