Η νόσος που μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 είχε σχεδόν εξαλειφθεί στον αναπτυγμένο κόσμο, τα τελευταία χρόνια επανεμφανίστηκε δριμύτερη. Μάλιστα, φτάσαμε στο σημείο, σήμερα να έχουμε τον ίδιο αριθμό θανάτων από φυματίωση, με αυτόν πριν από 120 χρόνια!
Οι κύριες αιτίες επανεμφάνισης της νόσου είναι η ολιγωρία που επέδειξαν οι υγειονομικές αρχές, η τρομερή αύξηση των κρουσμάτων του AIDS, η λαθρομετανάστευση και η αδυναμία πρόσβασης στις κατάλληλες υπηρεσίες από πολύ μεγάλες ομάδες ασθενών.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το ένα τρίτο της ανθρωπότητας είναι ήδη μολυσμένο με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Εκτιμάται ότι η συχνότητα της νόσου στις ανεπτυγμένες χώρες είναι κάτω από 20 άτομα ανά 100.000, αναλογία που εκτινάσσεται στα 100 – 250 ανά 100.000 στην Ασία και την Αφρική.
Καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση της νόσου διαδραματίζει η ολοένα αυξανόμενη επιδημία του AIDS. Η φυματίωση είναι η κύρια αιτία θανάτου των ατόμων με AIDS. Το ένα τρίτο των θανάτων από τον ιό HIV οφείλεται στη φυματίωση, η επιδημία της οποίας αυξάνεται παράλληλα με αυτή του AIDS. Ένας ακόμη καθοριστικός παράγοντας για την εξάπλωση της φυματίωσης, είναι η λεγόμενη πολυανθεκτική φυματίωση, η οποία αποτελεί τη σοβαρότερη μορφή της νόσου.
Διεθνείς οργανισμοί και ακτιβιστές έχουν επανειλημμένως τονίσει την ανάγκη να αυξηθούν τα κονδύλια για την έρευνα ανάπτυξης νέων φαρμάκων και εμβολίων. Ωστόσο, μέχρι πρότινος οι φαρμακοβιομηχανίες ξόδευαν ελάχιστα προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς η νόσος έπληττε μόνο τον Τρίτο Κόσμο.
Σήμερα πλέον η κατάσταση αλλάζει, αλλά ήδη έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος. Μάλιστα, εκτιμάται ότι μόνο το 5% από τα 16 εκατομμύρια άτομα που πάσχουν από φυματίωση μπορεί να πληρώσει για τη θεραπεία!
Την ίδια ώρα, μόλις το 1% των φαρμάκων που έχουν κυκλοφορήσει από το 1974 ως το 2004 προορίζονται για την αντιμετώπιση «ξεχασμένων» ασθενειών, όπως η φυματίωση. Εμείς μπορεί να την ξεχάσαμε. Εκείνη όμως όχι.
Στην Ελλάδα, η πραγματική εξάπλωση της νόσου δεν είναι γνωστή, γιατί δεν δηλώνονται όλα τα κρούσματα φυματίωσης. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, κατά την πενταετία 2000-2004 δηλώθηκαν συνολικά 3.297 κρούσματα φυματίωσης, από τα οποία περίπου το 18% αφορούσε αλλοδαπούς.
Στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, το δίμηνο Ιουλίου- Αυγούστου 2004, οπότε λειτούργησε πλήρες πρόγραμμα επιδημιολογικής επιτήρησης για τα λοιμώδη νοσήματα, δηλώθηκαν 269 κρούσματα φυματίωσης. Συνεπώς, τα κρούσματα της νόσου πρέπει να είναι διπλάσια απ’ όσα εμφανίζονται επισήμως
Γενικότερα, εκτιμάται ότι ένας στους πέντε μετανάστες έχει μολυνθεί από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι άρρωστος ή ότι μπορεί να μεταδώσει άμεσα τη νόσο, αλλά υπό ορισμένες συνθήκες κακής διαβίωσης και διατροφής είναι δυνατόν να εκδηλώσει τη νόσο. Ακόμη, τα υπάρχοντα δεδομένα δείχνουν ότι η νόσος είναι πιο συχνή σε άτομα, που προέρχονται από την Αλβανία και την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Η αναστολή της πτωτικής πορείας της νόσου αποδίδεται από τους ειδικούς κατά κύριο λόγο στην αθρόα είσοδο στη χώρα μας μεταναστών, λαθρομεταναστών και προσφύγων. Ένα κύριο χαρακτηριστικό αυτών των περιστατικών είναι ότι προέρχονται από χώρες με πολύ μεγάλη εξάπλωση της νόσου, καθώς και από χώρες που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά πολυανθεκτικής φυματίωσης. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια οι δείκτες ανθεκτικότητας των μυκοβακτηριδίων στα αντιφυματικά φάρμακα στη χώρα μας παρουσιάζουν σημαντική αύξηση.
Ερωτήσεις-Απαντήσεις
Τι είναι η φυματίωση;
Είναι λοιμώδης νόσος, που προκαλείται από ένα μικρόβιο, το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Αυτό μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε όργανο του σώματος, αλλά συνήθως «χτυπά» τους πνεύμονες.
Πώς μεταδίδεται;
Μέσω του αέρα με την εισπνοή σταγονιδίων, που περιέχουν μυκοβακτηρίδια.
Τι σημαίνει «έχω μολυνθεί»;
Οι περισσότεροι άνθρωποι, που εισπνέουν τα μυκοβακτηρίδια, μολύνονται, αλλά δεν αισθάνονται άρρωστοι, δεν έχουν συμπτώματα και δεν μεταδίδουν τη νόσο. Πολλοί δεν προσβάλλονται ποτέ από φυματίωση, άλλοι όμως και ιδιαίτερα αυτοί που το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι εξασθενημένο, μπορεί να προσβληθούν κάποια στιγμή στο μέλλον.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με το όργανο που προσβάλλεται. Συχνότερα προσβάλλεται ο πνεύμονας (πνευμονική φυματίωση) και συνήθως υπάρχει βήχας με ή χωρίς πτύελα, αιμόπτυση, πόνος στο στήθος, δύσπνοια. Άλλα συμπτώματα είναι αδυναμία, εύκολη κόπωση, απώλεια βάρους ανορεξία, ρίγη, πυρετός, εφίδρωση στη διάρκεια της νύχτας.
Πώς ελέγχεται η μόλυνση;
Η εξέταση Mantoux είναι ο μόνος τρόπος για να δούμε αν κάποιος έχει μολυνθεί από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Γίνεται στις υγειονομικές υπηρεσίες όλης της χώρας και τα αποτελέσματα βγαίνουν σε 48 ώρες.
Μπορεί να θεραπευτεί η φυματίωση;
Σχεδόν πάντα μπορεί να θεραπευτεί με φάρμακα. Όμως, ο ασθενής πρέπει να πάρει 3-4 φάρμακα για διάστημα 6-9 μηνών.
Θερίζει παγκοσμίως
• Κάθε δευτερόλεπτο παγκοσμίως μολύνεται ένας άνθρωπος.
• Κάθε μέρα 5.500 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από τη νόσο.
• Κάθε χρόνο πεθαίνουν 2.000.000 άνθρωποι, εκ των οποίων 350.000 είναι παιδιά.
• Ένας στους 3 κατοίκους του πλανήτη έχει ήδη μολυνθεί.
• Περίπου 9 εκατομμύρια άνθρωποι μολύνονται ετησίως.
• Το 80% της μόλυνσης, το 90% της νόσου και το 95% των θανάτων εμφανίζονται στις αναπτυσσόμενες χώρες και κυρίως στην Αφρική.
• Η φυματίωση αποτελεί την πρωταρχική αιτία θανάτου όσων πάσχουν από AIDS.
