Η Coco Chanel, λίγο πριν το τέλος της ζωής της είχε πει ανάμεσα σε άλλα, σε μία εκ βαθέων συνέντευξη, ότι ήταν στις επιχειρήσεις χωρίς να είναι επιχειρηματίας. Λίγο δύσκολο να συμφωνήσει κανείς μαζί της, όταν ξεκινώντας πάμφτωχη να διορθώνει παντελόνια σε ποδόγυρους, κατάφερε μέχρι το τέλος να δημιουργήσει μία τεράστια «αυτοκρατορία» μόδας και να είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα πρόσωπα του 20ού αιώνα.
Η Chanel ήταν η γυναίκα που κατάφερε να ανατρέψει όλα όσα ίσχυαν μέχρι τότε στον χώρο της μόδας, δεν δίσταζε να φοράει τα ρούχα των εραστών της, πήγε κόντρα σε καθιερωμένες τάσεις και στερεότυπα αισθητικής και «επέβαλε» στις γυναίκες την ανυπακοή αρνούμενη να συμβιβαστεί με τον καθωσπρεπισμό της…καλής κοινωνίας. Και σκεφτείτε, ότι αν και ήταν η μόνη προσωπικότητα από τον χώρο της μόδας την οποία συμπεριέλαβε το περιοδικό «Time» στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στη διάρκεια του 20ού αιώνα, η ίδια απαξίωνε τη μόδα, διακηρύσσοντας το πόσο εφήμερη είναι.
Τολμηρή και ασυμβίβαστη αν και λάτρης του κλασικού, δύστροπη ενίοτε αλλά εξαιρετικά γενναιόδωρη, προτιμούσε να τη θαυμάζουν αντί να την αγαπούν, συνδύαζε τον αυθορμητισμό με τη μεθοδικότητα και δεν το έβαζε ποτέ κάτω, προσπαθώντας με τεράστιο πείσμα να πετύχει ακόμα και τον πιο μικρό στόχο της.
LA VIE PAS EN ROSE!
(«Εφηύρα τη ζωή μου με δεδομένο ότι οτιδήποτε δεν μου αρέσει έχει το αντίθετό του. Το οποίο οπωσδήποτε μου αρέσει».)
Το πείσμα που τη χαρακτήριζε ήταν σίγουρα και απόρροια των δύσκολων παιδικών της χρόνων. Γεννημένη το 1883 από μία πάμφτωχη οικογένεια, η Gabrielle Bonheur Chanel αναγκάστηκε από τον πατέρα της να μπει σε ορφανοτροφείο καθολικού μοναστηριού όταν ήταν 12 χρονών, μετά τον θάνατο της μητέρας της.
Στο εξαιρετικά αυστηρό περιβάλλον του ορφανοτροφείου πέρασε 7 ολόκληρα καταπιεσμένα χρόνια, όπου έμαθε να ράβει και να πλέκει αλλά ταυτόχρονα ανέπτυξε μία αποστροφή για οτιδήποτε συντηρητικό και οτιδήποτε στέκεται ενάντια στις επιθυμίες μας. Το τελευταίο, ήταν το Α και το Ω σ’ όλη της την επαγγελματική αλλά και προσωπική της πορεία. Τα παιδικά της χρόνια την καταδίωκαν πάντοτε. Ντρεπόταν τόσο πολύ για την ταπεινή της καταγωγή και για την ανύπαρκτη σχέση με τον πατέρα της που συχνά έπρεπε να επινοεί ψέματα όταν τη ρωτούσαν για την οικογένειά της.
Το 1903, όταν ήταν 20 ετών και ενώ δούλευε ως τραγουδίστρια σε νυχτερινά μαγαζιά, ξεκίνησε ερωτική σχέση με τον πάμπλουτο Etienne Balsan, ο οποίος την ερωτεύτηκε και τη σύστησε στην… υψηλή κοινωνία. Όχι πολύ αργότερα, τον εγκατέλειψε για τον ακόμη πιο πλούσιο Arthur Capel -μεγάλος έρωτας της ζωής της όπως λέγεται- ο οποίος τη βοήθησε να ανοίξει το 1910 το πρώτο της κατάστημα στη Rue Cambon 21, στο Παρίσι με την επωνυμία Chanel Modes.
Το πρώτο αυτό κατάστημα δεν πήγε τόσο καλά, αλλά το 1912 άνοιξε ένα νέο κατάστημα με καπέλα και έγινε γνωστή όταν μία δημοφιλής Γαλλίδα ηθοποιός φόρεσε ένα από τα καπέλα της επί σκηνής. Από τότε κυκλοφορούσε μαζί με την αδερφή της στους δρόμους με εντυπωσιακά καπέλα δικού της σχεδιασμού, τραβώντας τα βλέμματα, ενώ δειλά-δειλά και διαβλέποντας τις ανάγκες των γυναικών -που ασφυκτιούσαν μέσα στους στενούς κορσέδες- για πιο σπορτίβ εμφανίσεις άρχισε να σχεδιάζει άνετα ρούχα που προσέφεραν ελευθερία κίνησης, όπως φαρδιές φούστες κα μακριές ναυτικές μπλούζες.
Οι προτάσεις της αποτέλεσαν επανάσταση για την εποχή. Τα περισσότερα ρούχα ήταν από ζέρσεϊ, ένα φτηνό ύφασμα που εκείνη την εποχή χρησιμοποιούνταν κυρίως για ανδρικά εσώρουχα. Η χαμηλή του τιμή σε συνδυασμό με την άνεση που προσέφερε, αποδείχτηκε τελικά το μυστικό της επιτυχίας για την πρωτοεμφανιζόμενη… Coco.
MADEMOISELLE COCO!
Από αυτό το σημείο, ξεκινάει και η μεγαλειώδης πορεία του λογότυπου Chanel, το οποίο μέχρι σήμερα θεωρείται ένα από τα κορυφαία –αν όχι το κορυφαίο- και πιο αναγνωρίσιμα brands μόδας στον κόσμο. Για πολλούς, η μεγαλύτερη επιτυχία της mademoiselle Coco δεν ήταν τα σχέδια και τα υφάσματά της. Ήταν ότι φόρεσε παντελόνια και κατάφερε να αλλάξει άρδην τη νοοτροπία των γυναικών και να μεταμορφώσει το στυλ τους, πείθοντάς τες ότι μία γυναίκα δεν χρειάζεται τον κορσέ για να είναι σέξι αλλά μπορεί να είναι ποθητή ακόμα και όταν φοράει φαρδιά ρούχα και έχει κοντά μαλλιά. Μέχρι να το «τολμήσει» η Coco, οι γυναίκες δεν φορούσαν πλισέ φούστες, πουκάμισα, τουίντ ταγιέρ, γραβάτα, πουλόβερ γκαμπαρντίνες και σακάκια. Το «little black dress», η ζώνη-αλυσίδα ή η καπιτονέ τσάντα με την αλυσίδα, ήταν λίγες μόνο από τις στιγμιαίες εμπνεύσεις της που σήμερα θεωρούνται κλασικές.
Πριν από τα σαράντα της, βρισκόταν ήδη στην κορυφή, έχοντας αποκτήσει όλα όσα πάντα ήθελε. Στις αρχές της δεκαετίας του ’30, ο Οίκος αριθμούσε 5 μπουτίκ και 4000 εργάτριες, ωστόσο με την έναρξη του πολέμου, η ίδια διέφυγε στα Πυρήναια και αποσύρθηκε από την ενεργό δράση. Σχεδόν 30 χρόνια μετά, αναγκάστηκε να επιστρέψει λόγω του νέο-εμφανιζόμενου και εξαιρετικά ταλαντούχου Christian Dior, ο οποίος μπήκε στον χώρο της μόδας σαν χείμαρρος, στενεύοντας ξανά τη μέση και λανσάροντας τα πιο κοντά σακάκια, απομακρύνοντας το τόσο αγαπητό για την Coco ανδρόγυνο στυλ από τη μόδα.
Η mademoiselle επέστρεψε στο Παρίσι με θριαμβευτικό τρόπο το 1954, σε ηλικία 71 ετών, ξανάνοιξε τα μαγαζιά της που είχε κλείσει το 1939 και επανασχεδίασε τις θρυλικές δημιουργίες της, μένοντας πιστή στο μότο της απλότητας και εξακολουθώντας να σχεδιάζει τα ρούχα της απευθείας στα σώματα των μανεκέν. Ο κόσμος της μόδας την αγκάλιασε σαν να μην είχε περάσει ούτε μέρα και η ανάπτυξη των επιχειρήσεων της ήταν τεράστια. Μάλιστα ο μεγάλος της αντίπαλος, Christian Dior, είχε παραδεχτεί κάποια στιγμή πως «η Coco δεν είναι απλώς μπροστά από την εποχή της. Είναι μπροστά από τον εαυτό της».
Η Chanel έμεινε mademoiselle σ’ όλη της τη ζωή. Ποτέ δεν απέκτησε το δικό της σπίτι και τη δική της οικογένεια. Από τη δεκαετία του 1930 έμενε μόνιμα στο ξενοδοχείο «Ritz», όπου και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής της απομονωμένη.
Στις 10 Ιανουαρίου του 1971 άφησε την τελευταία της πνοή ολομόναχη. Όπως είχε πει κάποτε και η ίδια…«Βλέπετε, έτσι είναι όταν πεθαίνει κανείς». Αρκεί να ζει τη ζωή του, όπως εκείνη. «Ρουφώντας» την μέχρι το τελευταίο λεπτό.
TRIVIA
Στα 18 της και στο ξεκίνημα του νέου αιώνα, η Coco Chanel έκανε το μεγάλο άλμα ζωής από το μοναστήρι σε νυχτερινά clubs, όπου δούλευε ως τραγουδίστρια και όπου απέκτησε και το όνομα «Coco». (σύντμηση της λέξης «κοκότα»).
Ήταν εκείνη που άθελά της επέβαλε μία μόδα-μανία του 20ού αιώνα, την ηλιοθεραπεία. Μέχρι τότε, η λευκή επιδερμίδα ήταν συνυφασμένη με την ομορφιά αλλά και την υψηλή κοινωνική θέση. Μέχρι που ένα καλοκαίρι η μελαμψή για την εποχή Coco που λάτρευε το κολύμπι, μαύρισε τόσο πολύ και έδωσε το έναυσμα για να γίνει το μαύρισμα από τότε και μέχρι σήμερα το απόλυτο must της γυναικείας θηλυκότητας.
Το 1926 ήταν εκείνη που εφηύρε το κλασικό πλέον «μικρό μαύρο φόρεμα». Είναι γνωστή η ιστορία για τη δημιουργία του. Μία μέρα πήρε ένα παλιό ζέρσεϊ, έκοψε τον λαιμό για να το φοράει από το κεφάλι, πρόσθεσε μία κορδέλα και ένα φιόγκο και σχεδίασε μ’ αυτόν τον αυθόρμητο τρόπο το ρούχο που έμελε να γίνει διαχρονική αξία στο ντύσιμο και να της προσφέρει μία τεράστια περιουσία. Όπως είχε δηλώσει και η ίδια: «Έχτισα την περιουσία μου με θεμέλιο ένα παλιό σακάκι ζέρσεϊ που τυχαία έριξα στους ώμους μου εκείνη την ημέρα που κρύωνα. Δεν είναι αστείο; Έγινα πάμπλουτη επειδή μία μέρα απλώς κρύωνα».
Συνήθιζε να συνδυάζει ψεύτικα με αληθινά κοσμήματα καθώς και να προσθέτει μία καμέλια σε κάθε της δημιουργία για να φαίνεται ότι είναι Chanel.
Το 1921 θέλησε να δημιουργήσει το πιο ακριβό άρωμα στον κόσμο. Όπως έλεγε «Μία γυναίκα που δεν φορά άρωμα δεν έχει μέλλον». Μετά από τέσσερις αποτυχημένες προτάσεις που της έγιναν, ήρθε σε επαφή με τον δημιουργό αρωμάτων Ernest Beau και κατέληξε να λανσάρει το εμβληματικό Chanel No 5 ( πήρε αυτό το όνομα επειδή ήταν η πέμπτη πρόταση που της έγινε) το οποίο είναι ακόμα και σήμερα άρωμα- σταθμός στην παγκόσμια αρωματοποιία.
Σύμφωνα με τον Karl Lagerfeld, συνεχιστή του έργου της στον Οίκο Chanel, «μπορούμε να απαριθμήσουμε ελάχιστα πράγματα που δεν πρόκειται ποτέ να βγουν από τη μόδα… το τζιν, το λευκό πουκάμισο και το Chanel σακάκι».
Η πολυτάραχη ζωή της μεταφέρεται φέτος στη μεγάλη οθόνη με δύο ταινίες. Η πρώτη είναι η «Κοκό πριν τη Σανέλ», με την Audrey Tautou η οποία προβλήθηκε στις Κάνες και η άλλη η «Coco Chanel & Igor Stravinsky», με την Anna Mouglalis να δίνει μία πιο αυστηρή και σκοτεινή εικόνα της μεγάλης κυρίας της μόδας, υποδυόμενή την, την εποχή του μεγάλου της έρωτα με τον σπουδαίου συνθέτη Igor Stravinski.
ΜΕΓΑΛΑ ΛΟΓΙΑ ΜΙΑΣ…ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΥΡΙΑΣ
«Μια γυναίκα που είναι υπερβολικά ντυμένη δεν μπορεί να είναι υπερβολικά κομψή»
«Δεν είμαι έξυπνη, ούτε χαζή… απλά δεν είμαι συνηθισμένος άνθρωπος»
«Είμαι στις επιχειρήσεις χωρίς να είμαι επιχειρηματίας. Έχω αγαπήσει χωρίς να είμαι πλασμένη μόνο για αγάπη».
«Έκανα ό,τι μπορούσα…. χωρίς φραγμούς, αλλά με αίσθηση δικαιοσύνης».
«Το πιο μεγάλο δώρο του Θεού προς εμένα ήταν ότι μου επέτρεψε να μην αγαπήσω ό,τι δεν με αγάπησε»
«Πρέπει να μιλάμε για τη μόδα χωρίς εξάρσεις και, σίγουρα, χωρίς ποίηση ή φιλολογία. Ένα ρούχο δεν είναι ούτε τραγωδία ούτε έργο ζωγραφικής. Είναι μία κομψή και εφήμερη δημιουργία και όχι ένα έργο τέχνης που θα παραμείνει. Η μόδα πρέπει να πεθαίνει και μάλιστα γρήγορα, ώστε να ζήσει το εμπόριο».
«Δεν μπήκα στην κοινωνία αυτή επειδή έπρεπε να σχεδιάσω ρούχα. Σχεδίασα ρούχα ακριβώς επειδή μπήκα στην κοινωνία αυτή. Επειδή ήμουν η πρώτη που έζησε τη ζωή αυτού του αιώνα».
