Ξεκίνησε να σπουδάζει -σχεδόν ταυτόχρονα- δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα: ιατρική, που ήταν το όνειρό του, και οικονομικά, που επιθυμούσαν οι γονείς του.
Σύντομα συνειδητοποίησε ότι ζούσε το "λάθος" όνειρο και προσανατολίστηκε προς τη διοίκηση επιχειρήσεων με μεγάλη όρεξη, σαν να ήταν πάντα αυτό που πραγματικά αναζητούσε. Και δικαιώθηκε. Σήμερα είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους μάνατζερ, με τεράστια εμπειρία στους τομείς του λιανικού εμπορίου και των τροφίμων.
Ο Θανάσης Παπανικολάου, γενικός διευθυντής του ομίλου Everest, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Οι γονείς του, εκπαιδευτικοί και οι δύο, ήλπιζαν ότι ο γιος τους θα συνέχιζε την οικογενειακή παράδοση. Ο ίδιος όμως, σε ηλικία 18 ετών, ονειρευόταν ότι θα γινόταν ιατρός.
Τόσο πολύ, που ως πρωτοετής φοιτητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και με άριστη γνώση της γαλλικής γλώσσας, γράφτηκε στην ιατρική σχολή του Universite de Liege, στο Βέλγιο.
Πολύ σύντομα, όμως, συνειδητοποίησε ότι το αντικείμενο αυτό δεν ταίριαζε με τις διαθέσεις του και, πριν ακόμη τελειώσει το πρώτο έτος, επέστρεψε στην πατρίδα του για να συνεχίσει τις σπουδές του στα οικονομικά από εκεί που τις είχε αφήσει.
Παράλληλα, άρχισε να εργάζεται σε μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση σούπερ μάρκετ, ιδιοκτησίας του Θεόδωρου Τζώρτζη, σημερινού μεγαλομετόχου και διευθύνοντος συμβούλου της εισηγμένης εταιρείας ALKO Hellas S.A..
Η εργασία στα σούπερ μάρκετ Τζώρτζη ήταν η πρώτη επαφή του Θανάση Παπανικολάου με το χώρο του λιανικού εμπορίου. Όπως λέει ο ίδιος σήμερα, στα οκτώ χρόνια που εργάστηκε στη συγκεκριμένη εταιρεία, έμαθε στην πράξη τις βασικές αρχές του εμπορίου, παράλληλα με τη θεωρία - καθώς ακόμα σπούδαζε.
Το 1990, η επιχείρηση του Θεόδωρου Τζώρτζη αριθμούσε 13 καταστήματα και οι προοπτικές ανάπτυξής της φαίνονταν ιδιαίτερα θετικές.
Παρ' όλα αυτά, ο ιδιοκτήτης είχε ήδη εισέλθει σε μεγάλο βαθμό στον τομέα του αλουμινίου, στον οποίο είχε αποφασίσει να επικεντρώσει όλο του τον δυναμισμό. Έτσι, όταν έλαβε πρόταση εξαγοράς της αλυσίδας σούπερ μάρκετ από μια οικογένεια Ελλήνων ομογενών στη Βραζιλία, την αποδέχτηκε.
Το αποφασιστικό βήμα
Εκείνη την περίοδο αποχώρησε από την επιχείρηση και ο Θανάσης Παπανικολάου, ο οποίος είχε αποκτήσει πλούσια εμπειρία σε όλες σχεδόν τις θέσεις της διοικητικής ιεραρχίας - διετέλεσε γενικός διευθυντής μεταξύ 1987 και 1990.
Η ενασχόλησή του με το λιανεμπόριο είχε σχεδόν καθορίσει το επαγγελματικό του μέλλον και δέχθηκε πρόταση να αναλάβει τη διεύθυνση του πρώτου υποκαταστήματος της γαλλικής αλυσίδας λιανικής Promodes στο νότιο προάστιο του Αλίμου.
"Ήταν ένα από τα πιο καθοριστικά βήματα στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία", λέει σήμερα ο Θανάσης Παπανικολάου, "καθώς τόσο το μέγεθος του καταστήματος (10.000 τ.μ.) όσο και η διαφορετική επιχειρηματική κουλτούρα ήταν τελείως ξένα με όσα γνώριζα μέχρι τότε".
Στο διάστημα του ενός έτους που μεσολάβησε μέχρι να ανοίξει το πρώτο υπερμάρκετ Continent επί ελληνικού εδάφους και προκειμένου ο Θανάσης Παπανικολάου να ενταχθεί οργανικά στο επιχειρηματικό περιβάλλον της γαλλικής πολυεθνικής, ο όμιλος Promodes τον έστειλε για μετεκπαίδευση στη Μασσαλία, όπου εξειδικεύτηκε στο γαλλικό λιανεμπόριο, στα logistics, στις αγορές κ.λπ.
"Η Promodes είχε μια πρωτοποριακή επιχειρηματική κουλτούρα, όπως θεωρούσε τα στελέχη της παγκοσμίως. Θεωρώ ότι οι σπουδές μου στο γαλλικό πανεπιστήμιο Insead είναι ένα από τα σημαντικότερα περιουσιακά στοιχεία εμπειρίας που έχω αποκτήσει μέχρι σήμερα", λέει ο ίδιος, τονίζοντας ότι εκτός από την εκπαίδευση στη διεθνή διοίκηση, είχε επίσης την ευκαιρία να γνωρίσει σημαντικά στελέχη μερικών από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της Ευρώπης.
Δημιουργώντας νέες πραγματικότητες
Το σούπερ μάρκετ άνοιξε τον Νοέμβριο του 1991 και ο Θανάσης Παπανικολάου, εκτός από την ιδιότητα του γενικού διευθυντή, συμμετείχε στο διοικητικό συμβούλιο της νεοσύστατης εταιρείας, σκοπός της οποίας ήταν η ανάπτυξη του γαλλικού ομίλου στην ελληνική αγορά. Τα επόμενα τρία χρόνια, η ανάπτυξη και η ταχεία επέκταση του ομίλου Promodes δημιούργησε νέα δεδομένα στο εγχώριο λιανεμπόριο.
Αποτέλεσμα αυτών των σημαντικότατων αλλαγών ήταν η συμφωνία συνεργασίας μεταξύ της γαλλικής πολυεθνικής και του ομίλου Μαρινόπουλος το 1994.
"Ήταν μια πολύ έξυπνη κίνηση από την πλευρά του ομίλου Μαρινόπουλος, τόσο στο πλαίσιο του τότε επιχειρηματικού περιβάλλοντος που επικρατούσε, καθώς αυτομάτως απέκτησε πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών του, όσο και για το μέλλον.
Οι εξελίξεις στην εγχώρια σκηνή του λιανεμπορίου έκτοτε δικαίωσαν τις αποφάσεις της οικογένειας Μαρινόπουλου, καθώς αποδείχθηκαν σωστές και εμπνευσμένες", δήλωσε ο Θανάσης Παπανικολάου.
Πέρα από τις βαθιές και μόνιμες αλλαγές που έφερε η σύμπραξη Μαρινόπουλου-Προμηθέα στον εμπορικό τομέα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις των λιανέμπορων με τους προμηθευτές, θεαματικές ήταν και οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας.
"Μετά το 1991, το ελληνικό λιανικό εμπόριο αντιμετωπίστηκε για πρώτη φορά από μεγάλο αριθμό νέων επαγγελματιών ως εναλλακτική επιλογή καριέρας. Μέχρι τότε, τα εν δυνάμει στελέχη αναζητούσαν ευκαιρίες εξέλιξης στη βιομηχανία, καθώς τα σούπερ μάρκετ θεωρούνταν σε μεγάλο βαθμό... μπακάλικα".
Από το 1995 έως το 1998, ο Θανάσης Παπανικολάου διετέλεσε περιφερειακός διευθυντής για τη νότια Ελλάδα σε αυτόν τον σύγχρονο επιχειρηματικό οργανισμό και ήταν υπεύθυνος για τη διαχείριση πέντε σούπερ μάρκετ Continent. Έφυγε από την Προμόδος όταν η ίδια η εταιρεία αποφάσισε να αναδιαρθρώσει τη διοικητική της ομάδα κατά τη διάρκεια των αρχικών συζητήσεων για συγχώνευση με έναν άλλο γαλλικό όμιλο, την Carrefour, το 1998. "Το τέλος της συνεργασίας μου με τους Γάλλους έγινε με κοινή συναίνεση", εξήγησε ο Θανάσης.
Η μεγάλη πρόκληση
Την ίδια χρονιά, ο Θανάσης Παπανικολάου έλαβε πρόταση από την Emporiki Capital, θυγατρική της Εμπορικής Τράπεζας, να αναλάβει τη διοίκηση της αλυσίδας αρτοποιείων Βενέτης ΑΕ. Η πρόταση ήταν μεταξύ των όρων που έθεσε η Εμπορική Κεφαλαίου στη Βενέτης προκειμένου να αποκτήσει ποσοστό 10% στο μετοχικό της κεφάλαιο.
"Ήταν μια μεγάλη πρόκληση, όχι μόνο σε επαγγελματικό αλλά και σε επιχειρηματικό επίπεδο. Μετά από διαπραγματεύσεις, πρότεινα στην οικογένεια Βενέτη, εκτός από την ανάληψη της διοίκησης, να αποκτήσω και το 7% των μετοχών της εταιρείας ως επενδυτής.
Καθώς η Venetis είχε ανάγκη από κεφάλαια, προσέγγισα έναν άλλο θεσμικό επενδυτή, τη Marfin, η οποία αγόρασε ποσοστό 10 τοις εκατό, καθώς και μια εταιρεία συμβούλων, η οποία απέκτησε επιπλέον 3 τοις εκατό. Και έτσι, όταν ολοκληρώθηκε αυτός ο γύρος επενδύσεων, εκπροσωπούσα τον εαυτό μου και τους θεσμικούς επενδυτές, συνολικά ένα 30% της εταιρείας", πρόσθεσε ο κ. Παπανικολάου.
Η ανάπτυξη της Venetis έκοβε την ανάσα. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, η μικρή εταιρεία αυξήθηκε από εννέα καταστήματα στις αρχές του 1999 σε 50 σε όλη τη χώρα το 2001. Ανάλογη ήταν και η αύξηση των πωλήσεων, από 5,87 εκατ. ευρώ το 1998 σε πάνω από 19 εκατ. ευρώ το 2001.
Το σχέδιο ανάπτυξης της επιχείρησης περιελάμβανε την εισαγωγή της στο χρηματιστήριο - μια προοπτική που φαινόταν πολύ κοντά, καθώς είχαν γίνει όλες οι απαραίτητες προετοιμασίες. "Η εταιρεία, ωστόσο, ήταν μια οικογενειακή επιχείρηση και οι ιδιοκτήτες, για μάλλον ψυχολογικούς λόγους, αποφάσισαν ότι η επιλογή του χρηματιστηρίου δεν θα απέφερε κανένα όφελος".
Προς το τέλος του 2001, οι μέτοχοι της Βενέτης έλαβαν πρόταση σύμπραξης από τον όμιλο Everest. Όμως η συμφωνία χάλασε, ουσιαστικά την τελευταία στιγμή. Η μόνη "συναλλαγή" που έγινε μεταξύ της Βενέτης και της Everest ήταν η "μεταγραφή" του Θανάση Παπανικολάου, τον Ιανουάριο του 2002, ο οποίος ανέλαβε τη θέση του γενικού διευθυντή της εισηγμένης εταιρείας μαζικής εστίασης.
"Γνώριζα τον Λορέντζο Φρέρη από την εποχή που ήμουν στην Continent -σήμερα Carrefour. Όταν ακόμη εργαζόμουν στη Βενέτη και κατά τη διάρκεια των επαφών του αρτοποιείου με την Everest, μου ζητήθηκε να μεσολαβήσω για την είσοδο της Everest στις υπεραγορές της λιανεμπορικής αλυσίδας -μια προοπτική που πολύ σύντομα έγινε πραγματικότητα.
Μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, γνώρισα καλύτερα την Everest και φυσικά τον κ. Φρέρη, ο οποίος μου πρότεινε να ενταχθώ στην εταιρεία του.
Οφείλω να ομολογήσω ότι πάντα θεωρούσα την Everest ως έναν ελκυστικό προορισμό, τόσο ως εργασιακό στόχο όσο και ως δραστηριότητα. Άλλωστε, είχα ασχοληθεί αρκετό καιρό με τον κλάδο των τροφίμων", δήλωσε ο Θανάσης.
Στις αρχές του 2002, όταν ο Θανάσης Παπανικολάου ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα, ο Λορέντζος Φρέρης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Everest, δήλωσε χαρακτηριστικά: "Ο κ. Παπανικολάου, ένα δυναμικό και ικανό στέλεχος, με βαθιά γνώση της αγοράς του λιανεμπορίου και των αλυσίδων τροφίμων, αναμένεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την περαιτέρω ανάπτυξη της εταιρείας μας".
Το σύνδρομο της "αγίας οικογένειας"
Στη μέχρι σήμερα επιτυχημένη επαγγελματική του πορεία, ο Θανάσης Παπανικολάου έχει βιώσει από κοντά και τους δύο τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η επιχειρηματική δραστηριότητα στην ελληνική αγορά.
Από τη μία, την οικογενειακή επιχείρηση -ανεξαρτήτως μεγέθους, που βασίζεται, σε γενικές γραμμές, στις ικανότητες και τις επιθυμίες του ιδρυτή και των διαδόχων του, και, από την άλλη, την "εξωστρεφή" επιχείρηση, στην οποία ο ιδιοκτήτης-επιχειρηματίας επιλέγει τη συνδρομή επαγγελματιών μάνατζερ.
Στην περίπτωση της παραδοσιακής οικογενειακής επιχείρησης, όπως ο φούρνος Βενέτης, οι επιταγές των καιρών για εκσυγχρονισμό, δεν αποδείχθηκαν, τελικά, αρκετά ισχυρές για να ξεπεράσουν το φόβο, την αμφιβολία και, σε πολλά σημεία, την άγνοια.
Όπως εξηγεί ο κ. Παπανικολάου, "ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη οι συζητήσεις για μια στρατηγική συνεργασία μεταξύ της Everest και της Βενέτης, η αγορά "χώνευε" ακόμη τις επιπτώσεις της εξαγοράς της αλυσίδας εστίασης Goody's από τον γαλακτοκομικό όμιλο Δέλτα.
Η συγκεκριμένη εξέλιξη, καθώς και η προοπτική της φαινομενικά εύκολης, περαιτέρω ενίσχυσης των μεγάλων παικτών του κλάδου ήταν από τους λόγους που λειτούργησαν αποτρεπτικά στη σύναψη συμφωνίας για την εξαγορά των Αρτοποιείων Βενέτης από την Everest.
Ο βασικός λόγος δεν ήταν άλλος από τον φόβο μιας πιθανής "περιθωριοποίησης" των ιδρυτών στο μέλλον. Παρόλα αυτά, η ανάγκη για διευρυμένη ρευστότητα και ευελιξία προκειμένου η εταιρεία να παραμείνει πρωτοπόρος δημιουργεί πάντα νέα δεδομένα". Όσον αφορά τη μετέπειτα πορεία της Venetis, η απόφαση της οικογένειας να διατηρήσει το status quo οδήγησε τους θεσμικούς να αποεπενδύσουν, γεγονός που άλλαξε δραστικά τη σύνθεση των μετόχων.
Δεν υπάρχουν απόλυτες λύσεις
Από τη μακρόχρονη εμπειρία του σε όλα σχεδόν τα μεγέθη των ελληνικών επιχειρήσεων (μικρές, μεγάλες, πολυεθνικές), ο Θανάσης Παπανικολάου καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει απόλυτη λύση όσον αφορά τη βέλτιστη διοικητική πρακτική. "Είναι θέμα χαρακτήρα και οράματος", λέει.
Παρ' όλα αυτά, προκειμένου να επιτευχθεί το σωστό διοικητικό "μείγμα", πέρα από τους λεγόμενους "εσωτερικούς" παράγοντες που δεν μπορούν ούτε να κωδικοποιηθούν ούτε να μετρηθούν, υπάρχει ένας πρόχειρος οδηγός τον οποίο περιγράφει ως εξής
• Το ένστικτο του επιχειρηματία, το οποίο κυριαρχεί και καθορίζει τα πάντα.
• Η επίγνωση -ή μάλλον η γνώση- του επιχειρηματία για το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει.
• Το αίσθημα εμπιστοσύνης στα στελέχη που επιλέγει.
• Η διεθνής εμπειρία και οι σύγχρονες τάσεις.
• Η τεχνογνωσία, η οποία βοηθά στην τελειοποίηση του επιχειρηματικού ενστίκτου.
• Η επένδυση σε διευθυντικά στελέχη (μετεκπαίδευση, είτε στο εξωτερικό είτε στο εσωτερικό, συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις, σεμινάρια κ.λπ.)
• Πρωτοποριακές ιδέες, εφόσον είναι εφαρμόσιμες.
Ο καθένας είναι χρήσιμος
Στην ελληνική επιχειρηματική πραγματικότητα, οι επαγγελματίες μάνατζερ δεν θεωρούνται ακόμη απαραίτητο είδος. Μάλιστα, όπως υποστηρίζει ο Θανάσης Παπανικολάου, οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων που εμπιστεύονται τις τύχες των επιχειρήσεών τους σε επαγγελματίες διοικητικούς υπαλλήλους θεωρούνται η εξαίρεση, καθώς η "οικογενειοκρατία" και ό,τι αυτή συνεπάγεται συνεχίζει να κυριαρχεί. Παρ' όλα αυτά, σημειώνει, η κατάσταση αυτή σταδιακά αλλάζει, κυρίως λόγω των νέων συνθηκών που καλείται να αντιμετωπίσει κάθε επιχείρηση.
Σύμφωνα με τον κ. Παπανικολάου, "στους επιχειρηματίες που εμπιστεύονται τους Έλληνες μάνατζερ συγκαταλέγονται είτε εκείνοι που διαθέτουν διεθνή εμπειρία (συνεργασίες με πολυεθνικούς ομίλους), είτε εκείνοι των οποίων οι επιχειρήσεις είναι τέτοιου μεγέθους που η ανάγκη για επαγγελματίες μάνατζερ είναι καθοριστική για τη δομή και τη λειτουργία τους".
Οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν δείχνουν εύκολα εμπιστοσύνη στους συμπατριώτες τους μάνατζερ. Μήπως προτιμούν τους ξένους; Στο ερώτημα αυτό ο Θανάσης Παπανικολάου απάντησε ότι οι αποφάσεις ενός επιχειρηματία δεν πρέπει να σχετίζονται με την εθνικότητα, αλλά με το είδος της δραστηριότητας και τους στόχους της επιχείρησης: "Η προοπτική να έρθουν ξένοι μάνατζερ στην ελληνική αγορά και αντίστροφα, Έλληνες μάνατζερ να εργαστούν σε εταιρείες του εξωτερικού, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει".
Το μυστικό της επιτυχίας
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η αποκλειστική πηγή εκπαίδευσης των στελεχών στην Ελλάδα ήταν η βιομηχανία. Αυτό άλλαξε από τότε που η σκυτάλη πέρασε στα στελέχη που εργάζονταν σε ανώτερες διοικητικές θέσεις σε πολυεθνικές εταιρείες.
Όλο αυτό το απόθεμα διοικητικής τεχνογνωσίας απορροφήθηκε κυρίως από τις υγιείς εισηγμένες εταιρείες, ιδίως μετά το 1998. "Αυτή η νέα γενιά στελεχών, άνθρωποι της ηλικίας μου, αλλά και άλλοι, αρκετά μεγαλύτεροι από εμένα, έχουν πλέον εγκατασταθεί και έχουν μέγιστη ζήτηση".
Ο Θανάσης πιστεύει ότι: "Το πολυπόθητο μυστικό της επιτυχίας βρίσκεται στο συνδυασμό παιδείας, κοινωνικής κατάρτισης, πολύπλευρης επαγγελματικής εμπειρίας, ενδιαφέροντος για γνώση πέρα από τα στενά "εθνικά" όρια και διάθεσης για επιτυχία...
Οι μάνατζερ είναι σαν τους ποδοσφαιριστές, χτίζουν σταδιακά τη φήμη τους, ώστε να είναι σε θέση -όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή- να διεκδικήσουν ό,τι θεωρούν ότι τους αξίζει. Άλλωστε, σε μια επιτυχημένη επαγγελματική καριέρα, δεν μπορείς παρά να προσβλέπεις σε μία ή δύο καλές "μεταγραφές""".
Ερωτηθείς για το αν ο όμιλος Έβερεστ είναι το τελευταίο λιμάνι για τον ίδιο, ο Θανάσης Παπανικολάου δήλωσε "Αν και ηλικιακά θα μπορούσα να χαρακτηριστώ ακόμη "νέος", έχω ήδη υπηρετήσει αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ως προπονητής.
Αυτό με κάνει να σκέφτομαι διαφορετικά για το μέλλον. Επειδή επίσης ένιωσα από την αρχή μια έλξη προς την επιχειρηματικότητα, ο όμιλος Everest -η κουλτούρα του προέδρου ειδικότερα- μου έδωσε την ευκαιρία, παράλληλα με τη δουλειά μου ως διευθυντής, να εκφράσω την επιχειρηματική μου διάθεση μέσω της προσωπικής μου συμμετοχής σε ορισμένες από τις εταιρείες του ομίλου.
Πιστεύω ότι η εστίαση, και γενικότερα ο κλάδος των τροφίμων, είναι ένας ενδιαφέρων τομέας με δυναμικές προοπτικές. Ο όμιλος Everest διαθέτει όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο σε αυτή την αναπτυσσόμενη αγορά".
Ο άνθρωπος
Ο Θανάσης Παπανικολάου είναι διαζευγμένος και έχει μια κόρη έξι ετών. Θεωρεί την προσωπική ευτυχία προϋπόθεση για την επαγγελματική επιτυχία, παραδέχεται όμως ότι στην κρίσιμη δεκαετία της ζωής ενός άνδρα, μεταξύ 28 και 38 ετών, η οικογενειακή ηρεμία και το ήρεμο προφίλ των προηγούμενων γενεών αποκτούν δευτερεύουσα σημασία, καθώς η επαγγελματική επιτυχία μπαίνει στο επίκεντρο.
"Η υψηλή ταχύτητα με την οποία κινούμαστε όλοι σήμερα δεν είναι συμβατή με το προφίλ του καλού οικογενειάρχη, ο οποίος επιστρέφει στο σπίτι το μεσημέρι, κάθεται στο τραπέζι με την υπόλοιπη οικογένεια και αφήνει πίσω του όλο το άγχος και τα προβλήματα - τυπικά ή μη.
Δηλαδή, με απλά λόγια, η ζωή σήμερα δεν είναι σαν εκείνη των πατεράδων μας. Υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες, νέες αγωνίες, νέες πραγματικότητες. Φυσικά, κάποια στιγμή, η ανάγκη για μια οικογένεια γίνεται κρίσιμη. Είναι η στιγμή της επιλογής. Αυτή η δυσαρμονία είναι εμφανής και στις γυναίκες μάνατζερ. Κατά τη γνώμη μου, μια επιτυχημένη οικογένεια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε χρόνο και κόπο, δεν μπορεί να συμβαδίζει με μια επιτυχημένη καριέρα στις κορυφαίες θέσεις μιας επιχείρησης", κατέληξε ο Θανάσης Παπανικολάου.
Όταν συναντάς για πρώτη φορά τον Θανάση Παπανικολάου, σε κερδίζει αμέσως με το χαμόγελο και τη λάμψη του. Το σύνθημά του, "Il faut aimer les hommes" ("Πρέπει να αγαπάς τους ανθρώπους") είναι ένα από τα βασικά δόγματα στη ζωή του, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο.
